Kembrij universiteti yetakchiligidagi astronomlar guruhi James Webb kosmik teleskopi (JWST) orqali ilk bor Quyosh sistemasidan tashqaridagi K2-18b sayyorasida biologik hayotni ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan molekulalarni aniqladi. Gap dimetil sulfid (DMS) va/yoki dimetil disulfid (DMDS) moddalari haqida bormoqda. Yerda ushbu moddalar asosan mikroorganizmlar, xususan, dengiz fitoplanktonlari tomonidan hosil qilinadi.

K2-18b sayyorasi Yerga 124 yorug‘lik yili masofada joylashgan bo‘lib, uning massasi Yerning 8,6 baravariga teng. Sayyora o‘z yulduzi atrofida “yashash zonasi”da harakatlanadi va uning atmosferasi vodorodga boy bo‘lib, u “Giyasi” (Hycean) deb ataluvchi okeanli sayyora turiga kiradi.

JWST yordamida astronomlar bu moddalarning spektral izlarini aniqladilar, bu esa ularning mavjudligini kuchli tarzda isbotlaydi. Tadqiqotchilar statistik ahamiyatni baholashda uch-sigma darajasiga erishgan bo‘lib, bu natijalarning tasodifan sodir bo‘lish ehtimolini atigi 0.3% ga kamaytiradi. Rasmiy ilmiy kashfiyot sifatida tan olinishi uchun esa besh-sigma darajasi — ya’ni tasodif ehtimoli 0.00006% dan kam — talab etiladi.

Professor Nikku Madhusudhan boshchiligidagi jamoa qo‘shimcha 16–24 soatlik kuzatuvlar orqali besh-sigma darajasiga chiqishni rejalashtirmoqda. Ularning ilmiy maqolasi “The Astrophysical Journal Letters” jurnalida chop etilgan.

Avvalgi kuzatuvlarda K2-18b atmosferasida metan va karbonat angidrid aniqlangan edi, bu esa ushbu sayyoraning yashash uchun potensialga ega ekanini ko‘rsatgan. Endilikda, DMS va DMDS molekulalarining ham mavjudligi hayot ehtimolini yanada oshirmoqda.

Biroq, olimlar ehtiyotkorlik bilan yondashmoqda. Madhusudhan va hamkasblari bu molekulalar hayotdan mustaqil, noma’lum kimyoviy jarayonlar orqali ham yuzaga kelgan bo‘lishi mumkinligini inkor etmayapti. Shu sababli, ular nazariy va eksperimental izlanishlarni davom ettirib, bu molekulalarning nohayotiy manbada paydo bo‘lish imkonini baholamoqchi.

K2-18b atmosferasida DMS va DMDS darajasi Yerga nisbatan minglab barobar yuqori bo‘lib, bu ularning geokimyoviy jarayonlarga aloqadorligini yoki hayotga xos faollikni ko‘rsatishi mumkin.

Professor Madhusudhan yakunida shunday deydi: “Agar bu kuzatuvlar tasdiqlansa, bu insoniyat tarixidagi burilish nuqtasiga aylanadi. Yaqin o‘n yilliklarda bu kashfiyotga qayta nazar solib, biz koinotda yolg‘iz emasligimiz haqidagi savolga javob izlashda aynan shu nuqtadan boshlanganini anglab yetishimiz mumkin”.