Аввало, ушбу мақола мавзусини аниқлаштириш учун «ВФХ нима?» деган саволга жавоб бериш ўринлидир.
ВФХ (Висуал Эффеcтс) - бу кино, анимация ёки видео контентда камера орқали табиий тарзда тасвирга олишнинг имкони бўлмаган воқеа, объект ёки муҳитни сунъий равишда яратиш жараёнидир. Визуал эффектлар ёрдамида фантазия оламлари, портлашлар, ёнғинлар, космик саҳналар, мураккаб графика ёки реал ҳаётда мавжуд бўлмаган мавжудотлар экран юзида жонлантирилади.
ВФХ ишлаб чиқариш жараёни бир неча техник босқичларни ўз ичига олади. Аввал саҳна реал камера билан олинган ёки тўлиқ 3Д муҳити яратилган бўлади. Кейин траcкинг, ротосcопинг, греэн сcреэн каби техникалар ёрдамида кадр элементлари аниқланади ва ажратилади. Шундан сўнг 3Д моделлаш, анимация, симуляция (тутун, сув, портлаш, физик жараёнлар) ишлари амалга оширилади.
Тайёр график элементлар композитинг босқичида реал видеога уйғунлаштирилади. Ёруғлик, ранг баланси, соя, перспектива каби параметрлар мослаштирилиб, сунъий тасвирлар табиий кадрларга синхронлаштирилади. Якунда ранг коррекцияси ва умумий пост-проcэссинг жараёнлари бажарилиб, кадр якуний кўринишга эга бўлади.
Бугунги кунда ВФХ - замонавий киноиндустриянинг ажралмас қисмидир. Эндиликда нафақат йирик блокбастерлар, балки реклама роликлари, сериаллар ва ҳатто ижтимоий тармоқлар учун яратиладиган контентнинг катта қисми ҳам визуал эффектларсиз тасаввур қилиб бўлмайди.
Сўнгги ўн йилликда глобал кино бозоридаги энг муҳим ўзгаришлардан бири - айнан ВФХ саноатининг кескин ривожланиши бўлди. Жаҳон аудиторияси энди ВФХъни нафақат технология, балки замонавий санъатнинг муҳим йўналиши сифатида ҳам қабул қилмоқда. Бу жараённи шакллантирган энг катта куч эса - ўз соҳасининг афсонага айланган усталари ҳисобланади.
Қуйида дунёнинг энг машҳур ВФХ усталарининг ижоди, инновациялари ва глобал кино маданиятига кўрсатган таъсири таҳлил қилинади.
Деннис Мурен: Рақамли инқилоб меъмори
ВФХ тарихида энг кўп тилга олинадиган исм - Деннис Мурен. Индустриал Лигҳт & Магиc (ИЛМ) студиясининг асосий мутахассисларидан бири бўлган Мурен нафақат янги технологиялар яратган, балки рақамли кинематографиянинг ривожланиш йўлини белгилаб берган шахсдир.
Асосий ютуқлари:
9 карра «Осcар» соҳиби - ВФХ тарихидаги мутлақ рекорд
Стар Wарс, Журассиc Парк, Терминатор 2 каби филмларнинг бош эффект устаси
CГИ технологияларининг методик асосчиси
Мурен яратган ечимлар бугунги кино саноатида қўлланилаётган рақамли эффектлар тизимининг пойдеворини ташкил этади.
Жоэ Леттери: Реалистик тасвирнинг буюк меъмори
Wэта ФХ студиясининг бош рассоми Жоэ Леттери - замонавий ВФХ саноатида реализм тушунчасини тубдан ўзгартирган мутахассислардан бири. У яратган фотореалистик образлар кино тарихига алоҳида саҳифа сифатида кирди.
Инновацион ишлари:
Аватар - илғор мотион cаптуре ва реал-тиме рендеринг технологиялари.
Лорд оф тҳе Рингс - Голлум образи орқали рақамли актёрлик даврини бошлаб берди.
Кинг Конг, Планет оф тҳе Апес - юз анимациясида янги стандартлар.
Леттери томонидан қўлланган технологиялар бугунги кунда CГИ реализмининг энг юқори босқичини белгилаб бермоқда.
Жоҳн Кнолл: Композитинг технологияларининг устаси
Жоҳн Кнолл - нафақат машҳур ВФХ устаси, балки Пҳотошоп дастурининг ҳам ҳаммуаллифларидан бири. ИЛМ студиясида креатив директорлик қилган Кнолл замонавий композитинг жараёнининг илмий асосларини яратган.
Асосий лойиҳалари:
Стар Wарс преқуэллари
Рогуэ Оне - энг юқори баҳоланган ВФХ ишлардан бири
Пиратес оф тҳе Cариббеан - мураккаб рақамли интеграция техникалари
Кноллнинг ёндашуви бугунги пост-продуcтион амалиётининг асосий меъзонлари сифатида қўлланилади.
Роб Легато: Реал эффект ва виртуал ишлаб чиқариш уйғунлиги
Роб Легато - реализмга асосланган ВФХ яратиш бўйича дунёдаги етакчи инноваторлардан бири. У физик камера тажрибаси билан виртуал ишлаб чиқариш технологияларини бирлаштириб, кино жараёнига янги парадигма олиб кирган.
Муҳим ишлари:
Титаниc - табиий ёруғлик ва миниатуралар билан ишлаш
Тҳе Жунгле Боок - виртуал студия технологиясини кенг жорий этиш
Тҳе Лион Кинг (2019) — фотореал анимация даврининг бошланиши
Легато яратган ёндашув бугунги виртуал продуcтион саноатининг асосини ташкил этади.
Пҳил Типпетт: Аниматроника ва стоп-мотион афсонаси
Рақамли эффектлар пайдо бўлишидан аввалги даврда ВФХ санъатининг бош етакчиларидан бири - Пҳил Типпетт. У аниматроника ва стоп-мотион техникаларини мукаммал даражада ривожлантирди.
Муҳим лойиҳалар:
Стар Wарс - стоп-мотион жанг саҳналари
Журассиc Парк - дастлабки аниматроника моделлар
РобоCоп - механик реализмнинг янги босқичи
Типпеттнинг ишлари CГИ давригача бўлган ВФХ мактабининг энг юксак намунаси ҳисобланади.
Хулоса
Бугунги кунда ВФХ технологиялари кино индустриясининг энг тез ривожланаётган ва энг йирик инвестиция йўналтирилаётган йўналишларидан биридир. Деннис Муреннинг консептуал қарашлари, Жоэ Леттерининг фотореал CГИ ишлари, Жоҳн Кноллнинг композитинг инновациялари, Роб Легатонинг виртуал продуcтион тажрибаси ва Пҳил Типпеттнинг механик эффектларига асосланган мактаби - буларнинг барчаси замонавий кинематографиянинг визуал кодини шакллантирди.
ВФХ - технология ва санъатнинг мукаммал синтези. Ушбу соҳанинг буюк усталари эса нафақат ўз филмлари, балки бутун кино саноати эволюциясининг бош меъморлари сифатида тарихда қолади.